Ảnh ghép quá trình diễn ra nguyệt thực toàn phần tại Hà Nội 8/10/2014 được ghi lại bởi
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội.
Vào tối thứ 7 ngày 04/04/2015, người dân Việt Nam cùng nhiều nơi khác trên thế giới có cơ hội được chiêm ngưỡng hiện tượng nguyệt thực toàn phần lần đầu tiên trong năm 2015.
Nguyệt thực là hiện tượng xảy ra khi Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất không được Mặt Trời chiếu sáng. Bóng tối của Trái Đất sẽ che khuất Mặt Trăng và xảy ra hiện tượng nguyệt thực.

Khi Mặt Trăng đi vào sâu hơn bóng của Trái Đất, Mặt Trăng sẽ dần dần thay đổi màu sắc, chuyển từ bạc sang màu cam hoặc đỏ. Nguyên nhân đến từ chính khí quyển của Trái đất. Khí quyển Trái đất với mật độ và nhiệt độ khác nhau theo độ cao giống như một lăng kính, đồng thời chứa nhiều hạt bụi làm tán xạ các ánh sáng bước sóng ngắn, cho những ánh sáng bước sóng dài dễ dàng đi qua( ở đây là màu đỏ cam), màu đỏ là màu bị bẻ lệch vào vùng trung tâm bóng tối Trái Đất. Khi Mặt Trăng đi vào vùng tối, thực ra nó không tối hoàn toàn mà vùng đó bị những tia sáng đỏ chiếu rọi, kết quả tạo ra một Mặt Trăng máu. Hiện tượng này về bản chất vật lí cũng giống như việc Mặt Trời khi hoàng hôn có màu đỏ.

Thông tin chi tiết về thời gian diễn ra hiện tượng như sau ( Thời gian đã được quy đổi sang giờ Hà Nội)
- Mặt trăng đi vào vùng bóng nửa tối lúc 16h01p ( bắt đầu)
- Bắt đầu pha một phần lúc 17h15p
- Bắt đầu pha toàn phần lúc 18h57p
- Đạt cực đại lúc 19h00p
- Kết thúc pha toàn phần lúc 19h02p
- Kết thúc pha một phần lúc 20h44p
- Mặt trăng đi ra khỏi vùng bóng nửa tối lúc 21h59p ( kết thúc hoàn toàn)

Ảnh mô phỏng các vùng quan sát được trên thế giới.

Clip mô phỏng chi tiết về hiện tượng xem tại:

https://www.youtube.com/embed/QPJV_RRGTHQ



Năm 2014 Việt Nam đã có 1 lần quan sát được nguyệt thực toàn phần vào ngày 08/10. Lần nguyệt thực một phần tiếp theo Việt Nam quan sát được diễn ra vào ngày 08/08/2017, còn nguyệt thực toàn phần phải đợi đến 31/01/2018. Vậy các bạn đừng bỏ lỡ sự kiện hiếm có này nhé.

Gợi ý quan sát:
Trong lần nguyệt thực toàn phần lần này, thời gian và góc độ quan sát sẽ thuận lợi hơn rất nhiều so với lần nguyệt thực diễn ra vào ngày 8-10-2014 vừa rồi, vì vậy nếu ai đã từng được chiêm ngưỡng hiện tượng trăng máu vừa qua thì hoàn toàn có thể hi vọng một buổi quan sát tuyệt vời hơn rất nhiều trong lần này.
Bạn hãy chọn một khu vực rộng rãi nhất và trong lành nhất có thể, càng tránh xa khỏi ánh đèn đô thị càng tốt. Đây là một hiện tượng thiên văn có thể quan sát được bằng mắt thường nhưng sẽ thú vị hơn nếu bạn có một chiếc ống nhòm hoặc kính thiên văn. Mặt Trăng rất lớn nên dễ dàng định vị được trong quá trình quan sát.

Điểm quan sát nguyệt thực toàn phần của HAS tại Big C Long Biên 8/10/2014
Gợi ý chụp ảnh lại hiện tượng.
Quan sát thôi là chưa đủ, có thể bạn sẽ muốn lưu giữ lại hiện tượng thú vị này để có thể chia sẻ với bạn bè và mọi người. Nếu bạn đã có trong tay một chiếc camera bất kì thì việc này vô cùng đơn giản, sau đây là một vài chia sẻ nho nhỏ có thể giúp các bạn ghi lại được những bức hình đẹp nhất.
- Đối với camera điện thoại: Để chụp được hình trên thiết bị di động của mình, bạn nên trang bị những mắt kính tele đi kèm có thể gắn trực tiếp ra mặt sau, điều này sẽ hỗ trợ phần nào khả năng phóng đại của camera. Hoặc bạn cũng có thể chụp gián tiếp thông qua ống nhòm hoặc kính thiên văn, hình ảnh thu được sẽ khá bất ngờ. Nếu không có các dụng cụ hỗ trợ thì bạn vẫn hoàn toàn có thể chụp bằng tay không. Cách cài đặt như sau: đối với chụp trực tiếp, bạn nên đặt điện thoại lên một vị trí tựa chắc chắn hoặc trên một tripod, điều này sẽ giúp ảnh không bị rung do tay và có máy có thể chụp ở tốc độ rất thấp mà hình không bị nhòe. Các bạn không nên sử dụng chế độ zoom trong điện thoại vì nó không giải quyết được vấn đề gì ngoài việc làm giảm độ chi tiết của ảnh – hãy cứ chụp bình thường và phóng lớn lên sau ở khâu hậu kì. Ưu tiên chế độ chỉnh tay trong trường hợp này. Do điều kiện ánh sáng trong pha toàn phần rất yếu nên bạn hãy hạ thấp tốc độ chụp xuống thấp nhất có thể, và từ từ tăng dần tốc độ khi Mặt Trăng bắt đầu sáng hơn ở pha một phần ( thời gian chụp có thể tính bằng giây hoặc lâu hơn tùy loại máy, vì vậy điều cực kì cần thiết là bạn phải giữ máy bất động trong thời gian chụp), đặt mức Iso trong khoảng từ 200-400 để hạn chế nhiễu. Thiết lập cân bằng trắng ở chế độ ánh sáng Mặt Trời ban ngay ( trong khoảng 5000-6000k), chọn chế độ lấy nét bằng tay để lấy nét chuẩn nhất vào một vật ở rất xa ( như tòa nhà hay ánh đèn phía xa chẳng hạn), và nếu máy có khả năng, hãy chụp ở định dạng Raw , điều này sẽ rất tốt cho khâu hậu kì.
- Đối với máy ảnh du lịch: Máy ảnh du lịch có lợi thế hơn so với điện thoại ở khả năng zoom quang học ( từ 3x cho tới 60x tùy loại). Hãy thiết đặt ở chế độ chỉnh tay hoàn toàn hoặc bán tự động. Iso thay đổi linh động từ 100 đến 800 tùy độ sáng trong các pha của Mặt Trăng, đặt máy lên một mặt cố độ hoặc tripod để có thể chụp ở tốc độ thấp, lấy nét ra vô cực, chụp hẹn giờ sau vài giây để tránh rung do tay. Việc thay đổi khẩu độ trong máy ảnh du lịch không mang lại nhiều thay đổi cho lắm nên việc này bạn cứ để máy tự lo liệu, và hãy chụp file Raw nếu có thể. Có một số loại adapter giúp gắn máy ảnh lên ống nhòm hoặc kính thiên văn, vậy nên nếu muốn một chất lượng ảnh xuất sắc, bạn hãy tìm kiếm mua chúng để sử dụng với kính thiên văn.

- Đối với các dòng máy gương lật ( dslr): Đây thực sự là một thiết bị hoàn hảo cho bất kì một đối tượng nào và Mặt Trăng không phải là ngoại lệ. Không có gì tuyệt vời hơn khi bạn có trong tay một ống tele cỡ 200~400mm, một tripod chắc chắn và một kính lọc Mặt Trăng(nếu có). DSLR quá thông minh nên khuyến khích bạn nên chụp ở chế độ ưu tiên khẩu độ Av. Hãy khép khẩu xuống f8-f11 để đảm bảo độ sắc nét, ánh sáng sẽ được iso và tốc độ lo liệu. Bạn nên tắt chế độ khử nhiễu trên máy ảnh để có một bức ảnh chân thật chất, và có thể bạn sẽ phải trừ đi vài Ev vì khung cảnh bạn định chụp sẽ rất chênh sáng, hãy sử dụng chế độ đo sáng điểm để máy đo sáng tốt nhất. Tắt chế độ chống rung trên ống kính nếu bạn đặt máy trên tripod. Và đương nhiên rồi, hãy chụp ở định dang Raw. Sử dụng dây bấm mềm hoặc chụp trễ sau 2 giây để tránh rung, nếu bạn khắt khe hơn thì hãy khóa gương lật trước khi chụp. Đối với dslr có một lợi thế là bạn có thể không cần dùng ống kính của máy ảnh mà gắn nó trực tiếp lên kính thiên văn, lúc này chiếc kính thiên văn sẽ trở thành một ống siêu tele với tiêu cự từ 500-1500mm. Để làm được điều này bạn cần một adapter được làm từ một mount M42 chuyển đổi và một chi tiết nhỏ nữa được làm rất dễ dàng ở các xưởng gia công chi tiết. Chụp ảnh thiên văn sẽ trở nên chuyên nghiệp hơn nếu bạn sở hữu một chân đế có chức năng bám nhật động. Hãy chụp cách thời gian 1 phút mỗi tấm để sau khi hoàn thành, bạn sẽ làm được một đoạn phim ngắn về quá trình diễn ra nguyệt thực.

Thực hiện bởi
Hoàng Quốc Phương - Tùng Lâm