Tháng 8 này, những người yêu thiên văn trên thế giới sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng mưa sao băng Perseid, một trong những trận mưa sao băng đáng chú ý nhất năm.

Mưa sao băng là gì?

Khi các mảnh thiên thạch đi vào bầu khí quyển Trái Đất với vận tốc siêu thanh, chúng sinh ra sóng xung kích nén mạnh không khí trên đường đi. Áp suất này nung nóng không khí và thiên thạch làm chúng cháy sáng tạo thành các vệt sao băng trên bầu trời. Mưa sao băng xuất hiện khi Trái Đất đi vào các dải bụi do sao chổi để lại mỗi lần chúng chuyển động cắt ngang qua quỹ đạo Trái Đất. Mưa sao băng Perseid có nguồn gốc từ sao chổi 109P/Swift-Tuttle chuyển động quanh Mặt Trời với chu kỳ 133 năm.

Khi đi vào bầu khí quyển, các sao băng chuyển động song song với nhau nhưng do luật xa gần, ta có cảm giác chúng đều xuất phát từ một điểm trên bầu trời. Khu vực đó gọi là tâm điểm của mưa sao băng. Tâm điểm nằm trong chòm sao nào thì trận mưa sao băng sẽ mang tên chòm sao đó. Mưa sao băng Perseid có tâm điểm nằm trong chòm sao Anh Tiên (Perseus).


Mưa sao băng Perseid 2012 tại Snowy Range. Ảnh: David Kingham trên Flickr
Hướng dẫn quan sát

Mưa sao băng Perseid diễn ra trong khoảng thời gian từ 17/7 đến 24/8 và đạt cực điểm vào đêm 12 rạng sáng 13/8. Tần suất cực đại có thể lên tới 150 vệt/h trong điều kiện lý tưởng. Các ngày xung quanh cực điểm cũng có tần suất sao băng khá lớn, các bạn cũng không nên bỏ qua.







Mưa sao băng hoàn toàn có thể quan sát bằng mắt thường. Hãy tìm những địa điểm an toàn, thoáng tầm mắt, tránh xa ánh đèn để quan sát. Điều quan trọng là bầu trời phải quang đãng, thấy được các ngôi sao. Nếu trời nhiều mây hay có mưa thì tốt nhất là đi ngủ cho khỏe. Các bạn có thể chuẩn bị thêm lều bạt, đồ ăn, thức uống, chăn giữ ấm hay kem chống muỗi để phục vụ cho buổi quan sát.

Như đã nói ở trên, tâm điểm mưa sao băng chỉ mang ý nghĩa hình học. Thực tế sao băng có thể xuất hiện ở bất kì vị trí nào. Do đó nên nằm ra chiếu, bạt để có thể bao quát được bầu trời, không cần thiết phải xác định được chòm sao Anh Tiên (Perseus).

Tần suất mưa sao băng trên thực tế còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện quan sát và cũng chỉ mang ý nghĩa thống kê. VD con số 60 vệt/h không có nghĩa là sao băng sẽ rơi đều đều 1 vệt/phút. Nhiều khi đợi hồi lâu chẳng thấy gì nhưng cũng có lúc xuất hiện vài ba cái liên tiếp. Vì vậy hãy kiên nhẫn. Quan sát cả đêm sẽ thu hoạch được nhiều sao băng hơn là chỉ ra hóng một lúc.

Hướng dẫn chụp ảnh mưa sao băng:
http://thienvanhanoi.org/forum/showt...g-mua-sao-bang

Nguyễn Tùng Lâm
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội HAS