Đón xem nguyệt thực một phần ở Việt Nam vào đêm ngày 7/8 rạng sáng ngày 8/8/2017
Vào đêm ngày 7/8, rạng sáng ngày 8/8/2017, người dân Việt Nam cùng nhiều nơi khác trên thế giới có cơ hội được chiêm ngưỡng hiện tượng nguyệt thực một phần.

Nguyệt thực là gì?

Hiện tượng nguyệt thực xảy ra khi mặt trăng chuyển dịch đến nửa phần trái đất không hướng về phía mặt trời. Khi đó mặt trăng, trái đất, mặt trời sẽ cùng hoặc gần cùng nằm trên một đường thẳng. Bóng tối của trái đất sẽ che khuất mặt trăng và xảy ra hiện tượng nguyệt thực.

Khi mặt trăng đi vào sâu hơn bóng của trái đất, mặt trăng sẽ dần dần thay đổi màu, chuyển từ bạc sang màu cam hoặc đỏ. Điều này là do một số ánh sáng mặt trời gián tiếp vẫn vươn tới mặt trăng sau khi đi qua bầu khí quyển của trái đất, vốn khuếch tán ánh sáng màu xanh. Chỉ những ánh sáng đỏ mới chạm tới mặt trăng, khiến nó có màu đỏ. Tuy nhiên lần nguyệt thực một phần này mặt trăng chỉ lướt qua rìa vùng bóng tối của Trái đất nên ta sẽ chỉ thấy mặt trăng bị "cạp" mất một mảng tối lớn.

Vùng quan sát được nguyệt thực một phần 8/8/2017

Như vậy Việt Nam chúng ta đang ở khu vực thuật lợi nhất cho việc quan sát nguyệt thực, cùng với đó những khu vực khác như Châu Phi và Châu Đại Dương đều có thể quan sát được.

Hướng dẫn quan sát

Bạn hãy chọn một khu vực rộng rãi nhất và trong lành nhất có thể, càng tránh xa khỏi ánh đèn đô thị càng tốt. Đây là một hiện tượng thiên văn có thể quan sát được bằng mắt thường nhưng sẽ thú vị hơn nếu bạn có một chiếc ống nhòm hoặc kính thiên văn. Mặt Trăng rất lớn nên dễ dàng định vị được trong quá trình quan sát.

Diễn biến nguyệt thực tại Việt Nam cụ thể như sau (theo giờ VN UTC+7):

- Mặt trăng đi vào vùng bóng nửa tối: 22:50 ngày 7/8
- Bắt đầu pha một phần: 0:22 ngày 8/8
- Đạt cực đại: 01:20 ngày 8/8
- Kết thúc pha một phần: 02:18 ngày 8/8
- Mặt trăng đi ra khỏi vùng bóng nửa tối: 03:50 ngày 8/8

Video minh họa quá trình diễn ra nguyệt thực một phần vào rạng sáng ngày 8/8/2017:


<object type="application/x-shockwave-flash" width="640" height="360" data="http://vimeo.com/moogaloop.swf?clip_id=203194385">
<param name="movie" value="http://vimeo.com/moogaloop.swf?clip_id=203194385">
<param name="wmode" value="transparent">
</object>
Năm 2015 người dân Việt Nam đã từng được chiêm ngưỡng hiện tượng nguyệt thực toàn phần vào ngày 04/04. Ngày 31/01/2018 tới chúng ta sẽ lại được chứng kiến hiện tượng nguyệt thực toàn phần nữa đấy. Đừng bỏ lỡ sự kiện hiếm có này nhé [IMG]images/smilies/3.gif[/IMG]

Hướng dẫn chụp ảnh

Quan sát thôi là chưa đủ, có thể bạn sẽ muốn lưu giữ lại hiện tượng thú vị này để có thể chia sẻ với bạn bè và mọi người. Nếu bạn đã có trong tay một chiếc camera bất kì thì việc này vô cùng đơn giản, sau đây là một vài chia sẻ nho nhỏ có thể giúp các bạn ghi lại được những bức hình đẹp nhất.

- Đối với camera điện thoại:

Để chụp được hình trên thiết bị di động của mình, bạn nên trang bị những mắt kính tele đi kèm có thể gắn trực tiếp ra mặt sau, điều này sẽ hỗ trợ phần nào khả năng phóng đại của camera. Hoặc bạn cũng có thể chụp gián tiếp thông qua ống nhòm hoặc kính thiên văn, hình ảnh thu được sẽ khá bất ngờ. Nếu không có các dụng cụ hỗ trợ thì bạn vẫn hoàn toàn có thể chụp bằng tay không. Cách cài đặt như sau: đối với chụp trực tiếp, bạn nên đặt điện thoại lên một vị trí tựa chắc chắn hoặc trên một tripod, điều này sẽ giúp ảnh không bị rung do tay và có máy có thể chụp ở tốc độ rất thấp mà hình không bị nhòe. Các bạn không nên sử dụng chế độ zoom trong điện thoại vì nó không giải quyết được vấn đề gì ngoài việc làm giảm độ chi tiết của ảnh – hãy cứ chụp bình thường và phóng lớn lên sau ở khâu hậu kì. Ưu tiên chế độ chỉnh tay trong trường hợp này. Do điều kiện ánh sáng trong pha toàn phần rất yếu nên bạn hãy hạ thấp tốc độ chụp xuống thấp nhất có thể, và từ từ tăng dần tốc độ khi Mặt Trăng bắt đầu sáng hơn ở pha một phần ( thời gian chụp có thể tính bằng giây hoặc lâu hơn tùy loại máy, vì vậy điều cực kì cần thiết là bạn phải giữ máy bất động trong thời gian chụp), đặt mức Iso trong khoảng từ 200-400 để hạn chế nhiễu. Thiết lập cân bằng trắng ở chế độ ánh sáng Mặt Trời ban ngay ( trong khoảng 5000-6000k), chọn chế độ lấy nét bằng tay để lấy nét chuẩn nhất vào một vật ở rất xa ( như tòa nhà hay ánh đèn phía xa chẳng hạn), và nếu máy có khả năng, hãy chụp ở định dạng Raw , điều này sẽ rất tốt cho khâu hậu kì.
- Đối với máy ảnh du lịch:

Máy ảnh du lịch có lợi thế hơn so với điện thoại ở khả năng zoom quang học ( từ 3x cho tới 60x tùy loại). Hãy thiết đặt ở chế độ chỉnh tay hoàn toàn hoặc bán tự động. Iso thay đổi linh động từ 100 đến 800 tùy độ sáng trong các pha của Mặt Trăng, đặt máy lên một mặt cố độ hoặc tripod để có thể chụp ở tốc độ thấp, lấy nét ra vô cực, chụp hẹn giờ sau vài giây để tránh rung do tay. Việc thay đổi khẩu độ trong máy ảnh du lịch không mang lại nhiều thay đổi cho lắm nên việc này bạn cứ để máy tự lo liệu, và hãy chụp file Raw nếu có thể. Có một số loại adapter giúp gắn máy ảnh lên ống nhòm hoặc kính thiên văn, vậy nên nếu muốn một chất lượng ảnh xuất sắc, bạn hãy tìm kiếm mua chúng để sử dụng với kính thiên văn.

+ Đầu tiên chỉnh máy ảnh của bạn sang chế độ Manual (hoặc chế độ nào cho phép bạn tuỳ chỉnh các thông số).

+ Tắt đèn flash đi nhé không sẽ làm hỏng ánh trăng mất!

+ Chỉnh sang chế độ lấy nét ở vô cực. Ở các máy ảnh du lịch chế độ này thường có dạng chế độ phong cảnh (Scenery-Landscape) với biểu tượng SCN hay hình ngọn núi.

+ Sau đó bạn cần chuyển Metering mode về Spot. Việc này giúp hình ảnh Mặt Trăng được rõ nét và không bị loá trông như chụp cái bóng đèn^^ Cố gắng tìm biểu tượng này trong máy nhé!


+ Cuối cùng hướng máy ảnh về Mặt Trăng và zoom hết cỡ nhé[IMG]images/smilies/3.gif[/IMG] Để tránh cho ảnh bị nhoè do rung tay bạn nên sử dụng chân máy ảnh. Nếu không có chân máy ảnh bạn có thể đặt chế độ cho máy chụp liên tiếp nhiều ảnh một lúc để chọn được bức ảnh tốt nhất. Hãy tập chụp Mặt Trăng từ bây giờ nhé để chúng ta có thể ghi lại những khoảnh khắc hiếm có của vũ trụ! Cố gắng lên nào [IMG]images/smilies/15.gif[/IMG]

- Đối với các dòng máy gương lật (DSLR):

Đây thực sự là một thiết bị hoàn hảo cho bất kì một đối tượng nào và Mặt Trăng không phải là ngoại lệ. Không có gì tuyệt vời hơn khi bạn có trong tay một ống tele cỡ 200~400mm, một tripod chắc chắn và một kính lọc Mặt Trăng(nếu có). DSLR quá thông minh nên khuyến khích bạn nên chụp ở chế độ ưu tiên khẩu độ Av. Hãy khép khẩu xuống f8-f11 để đảm bảo độ sắc nét, ánh sáng sẽ được iso và tốc độ lo liệu. Bạn nên tắt chế độ khử nhiễu trên máy ảnh để có một bức ảnh chân thật chất, và có thể bạn sẽ phải trừ đi vài Ev vì khung cảnh bạn định chụp sẽ rất chênh sáng, hãy sử dụng chế độ đo sáng điểm để máy đo sáng tốt nhất. Tắt chế độ chống rung trên ống kính nếu bạn đặt máy trên tripod. Và đương nhiên rồi, hãy chụp ở định dang Raw. Sử dụng dây bấm mềm hoặc chụp trễ sau 2 giây để tránh rung, nếu bạn khắt khe hơn thì hãy khóa gương lật trước khi chụp. Đối với dslr có một lợi thế là bạn có thể không cần dùng ống kính của máy ảnh mà gắn nó trực tiếp lên kính thiên văn, lúc này chiếc kính thiên văn sẽ trở thành một ống siêu tele với tiêu cự từ 500-1500mm. Để làm được điều này bạn cần một adapter được làm từ một mount M42 chuyển đổi và một chi tiết nhỏ nữa được làm rất dễ dàng ở các xưởng gia công chi tiết. Chụp ảnh thiên văn sẽ trở nên chuyên nghiệp hơn nếu bạn sở hữu một chân đế có chức năng bám nhật động. Hãy chụp cách thời gian 1 phút mỗi tấm để sau khi hoàn thành, bạn sẽ làm được một đoạn phim ngắn về quá trình diễn ra nguyệt thực.

Chúc các bạn có buổi Quan sát thật thuận lợi [IMG]images/smilies/113.gif[/IMG]

Tài liệu tham khảo

Eclipse Predictions by Fred Espenak, NASA/GSFC

Nông Hoàng Sơn - Hoàng Quốc Phương - Nguyễn Tùng Lâm
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội HAS